جشن سده همانند #نوروز، #مهرگان، #سیزده‌به‌در #شب_چله و... از آیین‌های ملی و باستانی ایران است که بنا به گزارش شاهنامه فردوسی، از زمان هوشنگ شاه به یادگار مانده است.
هنگامی که مردمان و نیاکانمان برای نخستین بار آموختند که برای افروختن آتش بایستی سنگ‌هایی ویژه برهم زده شود تا فروغی پدیدار گردد و فهمیدند که آتش نیاز به خوراک دارد، پس برایش چوب و هیزم فراهم کردند و دریافتند که اگر هوا نیز به آتش نرسد خاموش خواهد شد، آتش گرامی شد.
شاهنامه می‌افزاید که به پیشنهاد هوشنگ آن شب را همگی به شادمانی پرداخته و جشن سده نامیده‌اند که تا امروز نیز پایدار مانده است.
از آنجا که آتش، مرتوگان(:بشر) را از غارنشینی، تاریکی شب، سرمای زمستان و آسیب جانوران رهایی بخشیده بود، از آن روزگار آتش در باور و نگاه ایرانیان، ورجاوند و سپنت(:مقدس) گشته است.
نیاکان فرهمند ما چندی پس از آن دریافتند که باد و باران نیز آتش را ناپدید می‌کند. این شد که بناهایی برپا کردند تا آتش را به میان آن آورده، نگهداری و پرستاری کنند.
از زمانی که از غارنشینی به شهرنشینی روی آوردند #آتشکده‌ها در کنار رودخانه‌ها و چشمه‌ها بنا گردید تا چهار آخشیج(:عنصر) #آب، #خاک، #هوا، #آتش در کنار هم گرامی داشته شود.
به زودی در هر خانه جایگاهی برای پختن و تهیه نان و خوراک آماده شد و چون ابزاری ساده برای افروختن آتش در کار نبود، اجاق هر خانه با آتشی که از آتشکده‌ها دریافت می‌شد پیوسته فروزان می‌گشت.
زرتشتیان ایران بر خود می‌بالند که نه تنها از دیرباز تاکنون، مرده ریگ(:میراث) گذشتگان را ویران نکرده بلکه آیین‌های آتش بویژه جشن سده را همچنان پاسداری کرده‌اند.
برخی از هم‌میهنان خردمند که در پی پاسداشت فرهنگ نیاکان خود خشنود و شادمان می‌شوند. هر ساله به دنبال جستجوی جایگاه آتش افروزی سده زرتشتیان بوده که از راه دور و نزدیک خود را به پای گرما و روشنایی جشن سده آنان برسانند.
هر چند هم اکنون زرتشتیان در برخی از شهرهای ایران بویژه کرمان، یزد و تهران، آتش پر هیمه‌ای را در جشن سده فروزان می‌کنند. لیکن جایگاهی برای باشندگی میهمانان بیشتری ندارند. به همین انگیزه از باشندگی مهمانان پوزش می‌خواهند.
آشکار است که در آشکار است که در روزگار باستان، در همه شهرها و روستاها، جشن‌ها و آیین‌های ملی به شایستگی برگزار می‌شده است. همچنین یادآوری میشود که برای برپایی جشن نوروز، سیزده‌به‌در، شب‌چله، مهرگان، سپندارمزگان، چهارشنبه‌سوری و... به سراغ سفره آیینی و جایگاه زرتشتیان مهمان نخواهیم بود بلکه هر خانواده ایرانی با خواسته خویش در برگزاری آیین‌ها پیشگام شده و هر سال باشکوه‌تر آنها را برگزار کرده‌ایم.
به همین روی پیشنهاد میشود تا همچنان دست به دست هم داده و جشن‌های دیگر بویژه جشن سده را نیز بازخوانی و پاسداری کنیم.
به روز #دهم بهمن ماه که روز مهر از ماه بهمن و شانزدهمین روز در گاه‌شماری ویژه زرتشتیان است. بوته‌های خار، هیزم و چوب‌های خشک فراهم آورده، در جایی باز و مناسب که پیرامون آن آتش سوزی رخ ندهد، انباشته گردانیم. با پوشش‌های سپید و روشن در شامگاه گردهم آمده و هیمه خویش را فروزان سازیم. سپید پوشی خوش بیان‌تر، گزیده برگردان سرود نیایش آتش را بر خواند تا همگان بازگوییم. سپس به روان و فروهر نیاکان خود درود فرستیم که فرهنگ ساز و شادی آفرین بوده‌اند. آنگاه به شادمانی روی آورده و باورداشته باشیم که نیازی به جشن و شادمانی برگرفته از فرهنگ بیگانه بویژه اروپا و آمریکا نداریم.
(✍️موبد کورش نیکنام نویسنده و پژوهشگر فرهنگ و آیین ایران باستان)
جشن سده فرخنده وخجسته باد.
نقل از درگاه ایرانیان زرتشتی
