.jpg)
✍️ شاهین سپنتا
در سالهای اخیر همزمان با جشن تیرگان در برخی رسانه‌ها از دستبندهای تیروباد نام برده میشود و حتی هفته نامه امرداد در یادداشتی آن را از «آیین‌های جشن تیرگان» دانسته و به عموم «ایرانیان» منسوب کرده است.
برخی رسانه‌ها نیز در توضیح این دستبندها نوشته‌اند که دستبند تیروباد را از ۷ نخ در ۷ رنگ و با ۷ گره به نشانه رنگین‌کمان می‌بافند و در روز جشن تیرگان (۱۳تیرماه) به دست می‌کنند و روز ۲۲ تیرماه (بادروز) به باد می‌سپارند و ظاهرا این دستبندها نمادی از تیر یا مچ‌بند آرش کمانگیر است که به یاری باد مرز ایران و توران را مشخص کرد و ۷ رنگ آن نشانه رنگهای رنگین‌کمان پس از باران است!
با این حال با بررسی‌های انجام شده از سوی نگارنده، در هیچ کدام از متون یا گزارش‌های مردم‌نگاری دست اول در چند دهه گذشته، اشاره‌ای به چنین باور یا سنتی نشده است.
برای روشن شدن موضوع، مساله را با دوست گرامی موبد کورش نیکنام درمیان گذاشتم و سابقه این دستبندها را پرسیدم.
موبد نیکنام در پاسخ نوشتند که سابقه معرفی این دستبندها به سال ۱۳۷۴ و خاطرات شفاهی که از برخی خانواده‌های اعیانی زرتشتی شنیده‌اند، بازمی‌گردد. سخن موبد نیکنام چنین است:
« درود دکتر. نخ تیروباد را چند نسل که به ۳۰۰ سال می‌رسد در برخی خانواده‌ها به یاد دارند و بیشتر ارباب و پولدارها تهیه و استفاده می‌کردند. پس از انقلاب و از سال۷۴ که با پرسش از بسیاری خانواده‌ها این موضوع را در کتاب «از نوروز تا نوروز» بیان کردم بسیاری علاقه‌مند شدند تا دوباره همگانی کنند
از جمله همسر من بسیاری از این بند را بافت و هرسال به دست دوستان و خویشان بست. در کنگره هشتم که لندن بودیم، این را علنی کردیم و شرکت‌کنندگان نیز با آن آشنا شدند و
اکنون فراگیر شده است. هفت رنگ رنگین کمان به امید بارندگی و تشکیل این کمان در آسمان. به یاد تیر آرش که در روز تیر از کمان رهاشده و به یاری ایزد باد تا روز باد به حرکت درآمده و مرز ایران و توران را تعیین کرده است.»
دکتر نیکنام در کتاب «یادگار دیرین، ۱۳۹۴، ص ۱۶۱» می‌نویسد که این دستبند را در کرمان و بم، «نخ تیرو» می‌گویند.
چنانکه از توضیحات دکتر نیکنام دریافت میشود، این دستبند در بین برخی طبقات اجتماعی زرتشتیان کرمان متداول بوده که پس از مصاحبه شفاهی با برخی مردم محلی از سال ۱۳۷۴ به همت دکتر نیکنام و همسر گرامی باز‌آفرینی و معرفی شده است.
به هر روی، چه دستبند تیروباد را پدیده‌ای نوظهور بنامیم و یا به استناد مردم‌نگاری‌های دکتر نیکنام برخاسته از فلکلور زرتشتیان کرمان بدانیم، از دیدگاه نگارنده، دستبند نمادین تیروباد می‌تواند بر زیبایی‌های جشن تیرگان بیافزاید.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر