جایگاه «اهورا مزدا» در بینش اشوزرتشت

  ✍️کورش نیکنام

اهورامزدا را تاکنون پژوهشگران «دانا و دانش بزرگِ هستی‌بخش» برگردان کرده‌اند. 

به باور، برداشت و دل‌آگاهی من از بینش اشوزرتشت در گات‌ها، «اهورامزدا» چم (معنی) ژرف‌تر و ارزشمندتر از این برگردان را دارد که در نسک‌هایی(کتاب هایی) به آن اشاره شده‌است.

چنین اندیشیده‌ام که واژه دانا «اسم فاعل» است به چم کننده کار است، کسی که می‌داند.

بزرگ نیز فروزه(صفت) چیزهای مادی است. کوه بزرگ، سنگ بزرگ، ماشین بزرگ.

اهورا نیز به چم «هستی‌بخش» گفته شده‌است. این برگردان نیز «اسم فاعل» است، آنکه که هستی را بخشیده است.

با این برگردان از واژه «اهورامزدا»، پروردگار اندیشه زرتشت نیز همانند خدای برخی ادیان، موجودی خواهد بود که در جایی مانند آسمان جای گرفته، سخاوتمندی کرده که هستی را به ما بخشیده است. او بزرگ و قدرتمند و گاهی خشمگین و انتقام‌گیر خواهد بود. بنابراین شایسته است همه بنده و برده چنین موجودی باشند.

در بینش زرتشت، به چنین خدایی با این ویژگی‌ها اشاره نشده است.

اشوزرتشت هنگامی‌که در سروده‌هایش «گات‌ها» از اهورامزدا سخن به‌میان می‌آورد، انگار از گونه‌ای انرژی و فروزه یاد می‌کند که سرآغاز و سرانجام هستی است. سراسر هستی را فرا گرفته و با آن آمیخته شده‌است. این خدا ویژگی موجودی که کننده کار«اسم فاعل» باشد را در پیام او ندارد.

به باور من واژگان «مزدا» و «اهورا» که اشوزرتشت جداگانه و گاهی باهم در سروده‌هایش از آن یاد می‌کند. هر یک برگردان ویژه و نیکوتری دارد. 

خدای اندیشه پیام‌آور و آموزگار ایرانی، زرتشت؛ بسیار بالاتر از یک موجود ناشناخته است که کارهای سترگ و ناممکن را از او خواستار باشیم و هرگاه چشم به راه معجزه و کار شگفت‌انگیزی از او داشته باشیم. سرنوشت نیک و بد را برایمان بنیان گزاشته باشد، پس از مرگ نیز پاداش و کیفر را برای کارهای نیک و گناهان ما آماده کرده باشد. 

اهورامزدا «اسم فاعل» و کننده کار نیست، اگر چنین باشد! چنین خدایی را چه کسی آفریده است؟ چگونه در هستی پدیدار شده‌است؟ چنین خدایی پیش از «هستی» وجود داشته و فرآیند هستی یکی از کارهای اوست؟ یا نخست هستی به ریخت آمده(:شکل گرفته) و پس از آن خداوند در آن پدیدار شده‌است؟.

در برداشت من از بینش اشوزرتشت: مزدا به معنی «دانایی و آگاهی» است و فروزه‌ای که می‌توان به آن پیوست کرد، بزرگی نیست بلکه «بیکرانی» است. بیکران (آنچه پایان نمی‌پذیرد).

دانش بیکرانی که سرآغاز پیدایش هستی بوده‌است و با هنجاری درست(اشا) و به‌یاری خرد مرتوها(:انسانها) که پیوسته یار و همکار این «مزدا» بوده‌اند. آنچه از ملیون‌ها سال پیش تاکنون در زندگی پدیدار شده، کشف شده، آفریده و اختراع شده تا همگان در گذر زمان به آگاهی رسیده‌اند. همه به‌یاری «دانش و آگاهی بیکران» (مزدا) بوده‌است.

«اهورا» نیز در برداشتی که از بینش زرتشت داشته‌ام «اسم فاعل» نیست. نیکوترین برگردان واژه اهورا «هستی‌مند» خواهد بود نه «هستی بخش».

«هستی‌مند» آنچه خود دارای هستی بوده و با هستی آمیخته شده‌است، اهورا اِشغِ پرشور هستی است.

همانند واژگان اندیشمند، دانشمند و هنرمند است که دارای اندیشه، دانش و هنر می‌باشد.

بنابراین واژه اهورامزدا را می‌توان: «دانایی و آگاهی بیکران هستی‌مند» نامید. 

دانش بیکرانی که هرگاه بخواهیم از او یاد کنیم، به او پناه ببریم یا به او نزدیک شویم. 

بایستی دانش را در خویش افزون سازیم. 

از خرد بهره بگیریم تا به دانایی دست یابیم.

آنگاه به راز هستی و چیستی پدیده‌های ناشناخته پی خواهیم برد. آنچه تاکنون نشناخته، ندیده، درک نکرده و نشنیده‌ایم با ابزار دانایی و خرد همگانی، اندک‌اندک آشکار شود تا بدین‌سان با خداوند هستی همراه و هماهنگ شده باشیم. 

دانش و آگاهی بیکران (مزدا) در هر هنگام و در همه جا یاور و پشتیبان ما خواهد بود چنانچه آن را دریابیم، به‌کار گیریم، ستایش کرده و خشنود گردانیم. با این نگرش به اهورامزدا در بینش زرتشت پندارگرایی، خرافه‌پرستی، نادانی و اندیشه پوچ در زندگی مرتوگان(بشر) جایگاهی نخواهد داشت و بیگمان اهورامزدا که دانایی و آگاهی بیکران همگانی در هستی است، بهروزی و آرامش را پیوسته به دانایان پیشکش خواهد کرد.

🍁🍁🍁

برگرفته از درگاه (:کانال) زرتشت و مزدیسنان