جهانگير اوشيدري از هرودوت مطلبي آورده اند كه گفته است: «... ايرانيان مثل يوناني ها اعتقاد ندارند كه پروردگارانشان به شكل انسان باشند». (دهباشي، همان، 1074)
گرچه در باورهاي مزدايي به روشني از ذات خدا نفي رؤيت شده است، جاي شگفتي است كه فردوسي بزرگ را در سرودن اين بيت متأثر از كلام اعتزالي مي خوانند؛ در حالي كه به نظر مي رسد ديباچه ي شاهنامه سراسر به فراخور محتوايش، رنگ و بوي فرهنگ باستاني دارد.
در چند بيت پسين، سخن از ناتواني انسان در شناخت كامل خداي يگانه اي است كه «برتر از نام و جايگاه» ست. فردوسي بزرگ در ادامه از خويشكاري [= وظیفه] هاي آدمي در برابر خداي يكتا مي فرمايد:
《ستودن نداند كس او را چـو هست
ميـان بندگـي را ببايدت بست
بـه هستيش بايـد كــه خستو شوي
ز گفتـار بي كار يك سو شوي
پـرستنــده بــاشي و جوينــده راه
به ژرفي به فرمانش كردن نگاه》
در اين بيت ژرف، واژه ي «راه» تأمل برانگيزست، به ويژه هنگامي كه به اين نكته هم متوجه باشيم كه فرزانه ي توس در گزينش واژه ها و به كارگيري آن ها نهايت ژرف نگري و پيام رساني را مورد نظر داشته است و واژه ها از سر تفنّني سهل انگارانه كنار هم قرار نگرفته اند.
در يسنا، هات 72 آمده است: «راه يكي است و آن راه اَشَه (راستي) است، همه ي ديگر (راه ها) بيراهه است». در هات 68 نيز مي بينيم: «چنان كن كه آنان راست ترين راه را بجويند و بيابند راهي كه راست ترين راه است به سوي "اَشَه" ...».
به نظر مي رسد راه به معناي راه راستي است كه در باور زرتشت بزرگ، مهم ترين خويشكاري انسان است تا جايي كه گاهي با خرد هماهنگ مي گردد: «به راستي من "زرتشت"، پيامبر دوستدار "اشه"، به بانگ بلند نماز مي گزارم: بشود كه آفريدگار در پرتو "منش نيك"، مرا از فرمان هاي خويش بياگاهاند تا زبانم هماره مردمان را به راه خرد رهنمون گردد». (اوستا، گاهان، سرود سوم، هات 50 ،ص73)
ژرف نگري و خردمندي و جويندگي راه به همراه پرستش و ستايش يگانه ي بي همتا در آغاز شاهنامه يادآور بينش مزدايي مي تواند باشد. استاد ابراهيم پورداوود از يسنا 30 ،قطعه ي سوم سخن مي آورند: «كشور جاوداني (بهشت)، از آنِ كسي است كه در زندگاني خويش با دروغ بجنگد و آن را در بند نموده، به دست راستي بسپرد.» (دهباشي، همان، 273)
همواره ديباچه هاي مثنوي ها، جايگاه جهان بيني توحيدي و نوع بينش متافيزيكي شاعر را در دل خويش به پژواك وامي دارد. آغاز شاهنامه ي فردوسي نيز بيانگر نگرش يزدانيِ خاص و منحصر به فرد او در تاريخ ادب ايران است. افزون بر اين ها نام «يزدان» براي اهورا مزدا نامي خاص است كه در شاهنامه ي فردوسي بيشتر از هزار بار آمده است، ليك نام هاي ديگر براي خداي يگانه ذكر شده، بسامد بسيار پاييني دارد.
👈بنمایه:
بازتاب باورهای مزدایی در شاهنامه‌ی فردوسی با تاکید بر آغاز شاهنامه- دکتر بتول فخر اسلامی
گرچه در باورهاي مزدايي به روشني از ذات خدا نفي رؤيت شده است، جاي شگفتي است كه فردوسي بزرگ را در سرودن اين بيت متأثر از كلام اعتزالي مي خوانند؛ در حالي كه به نظر مي رسد ديباچه ي شاهنامه سراسر به فراخور محتوايش، رنگ و بوي فرهنگ باستاني دارد.
در چند بيت پسين، سخن از ناتواني انسان در شناخت كامل خداي يگانه اي است كه «برتر از نام و جايگاه» ست. فردوسي بزرگ در ادامه از خويشكاري [= وظیفه] هاي آدمي در برابر خداي يكتا مي فرمايد:
《ستودن نداند كس او را چـو هست
ميـان بندگـي را ببايدت بست
بـه هستيش بايـد كــه خستو شوي
ز گفتـار بي كار يك سو شوي
پـرستنــده بــاشي و جوينــده راه
به ژرفي به فرمانش كردن نگاه》
در اين بيت ژرف، واژه ي «راه» تأمل برانگيزست، به ويژه هنگامي كه به اين نكته هم متوجه باشيم كه فرزانه ي توس در گزينش واژه ها و به كارگيري آن ها نهايت ژرف نگري و پيام رساني را مورد نظر داشته است و واژه ها از سر تفنّني سهل انگارانه كنار هم قرار نگرفته اند.
در يسنا، هات 72 آمده است: «راه يكي است و آن راه اَشَه (راستي) است، همه ي ديگر (راه ها) بيراهه است». در هات 68 نيز مي بينيم: «چنان كن كه آنان راست ترين راه را بجويند و بيابند راهي كه راست ترين راه است به سوي "اَشَه" ...».
به نظر مي رسد راه به معناي راه راستي است كه در باور زرتشت بزرگ، مهم ترين خويشكاري انسان است تا جايي كه گاهي با خرد هماهنگ مي گردد: «به راستي من "زرتشت"، پيامبر دوستدار "اشه"، به بانگ بلند نماز مي گزارم: بشود كه آفريدگار در پرتو "منش نيك"، مرا از فرمان هاي خويش بياگاهاند تا زبانم هماره مردمان را به راه خرد رهنمون گردد». (اوستا، گاهان، سرود سوم، هات 50 ،ص73)
ژرف نگري و خردمندي و جويندگي راه به همراه پرستش و ستايش يگانه ي بي همتا در آغاز شاهنامه يادآور بينش مزدايي مي تواند باشد. استاد ابراهيم پورداوود از يسنا 30 ،قطعه ي سوم سخن مي آورند: «كشور جاوداني (بهشت)، از آنِ كسي است كه در زندگاني خويش با دروغ بجنگد و آن را در بند نموده، به دست راستي بسپرد.» (دهباشي، همان، 273)
همواره ديباچه هاي مثنوي ها، جايگاه جهان بيني توحيدي و نوع بينش متافيزيكي شاعر را در دل خويش به پژواك وامي دارد. آغاز شاهنامه ي فردوسي نيز بيانگر نگرش يزدانيِ خاص و منحصر به فرد او در تاريخ ادب ايران است. افزون بر اين ها نام «يزدان» براي اهورا مزدا نامي خاص است كه در شاهنامه ي فردوسي بيشتر از هزار بار آمده است، ليك نام هاي ديگر براي خداي يگانه ذكر شده، بسامد بسيار پاييني دارد.
👈بنمایه:
بازتاب باورهای مزدایی در شاهنامه‌ی فردوسی با تاکید بر آغاز شاهنامه- دکتر بتول فخر اسلامی
نقل از درگاه سرای زرتشت
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر