۱۳۹۹ اردیبهشت ۱۴, یکشنبه

چیستی پیران گاه ها

شش جایگاه به نام  «پیر» یا به گویش زرتشتی  «پیرون» (نیایشگاه، زیارتگاه) در یزد وشهرهای پیرامون آن از دیرباز به یادگار مانده است. (پیر سبز ِ چَکچکو، پیر ِهِریشت، پیر ِنارکی، پیر ِبانوپارس، پیر ِ نارستانه و پیر ِستی پیر)؛ باور ترادادی(:سنتی) برخی اززرتشتیان براین است که اینان جایگاه ناپدید شدن وجان باختن دختران یا نزدیکانی از خانواده یزدگرد سوم، واپسین پادشاه دوران ساسانی بوده که به هنگام ِ تک(:حمله) تازیان به ایران، همه فرار کرده وهریک به سوی دشت وکوهی پناه برده ودر دامنه برخی کوه ها از دیده پنهان گشته اند که اکنون جایگاهی سپند(:مقدس) به شمار می آیند.

گفتنی است روشن اندیشان زرتشتی اینچنین باوری را به چند شوه(:دلیل) نمی پذیرند.

 _چنانچه نیاز باشد تا آرامگاه یادبودی برای بزرگان ونام آوران باستانی به یادگار مانده باشد. تا براو آفرین گفته شود. همانا کسانی مانند: آریوبرزن، رستم فرخزاد، مازیار غارن، بابک خرمدین، آرش کمانگیر و...باید باشد که با فداکردن جان خویش در پی سرافرازی ایران ایستادگی کرده اند.

_ چرا این نیایشگاه ها تنها در یزد جای گرفته اند. با نگرش به این که شکست ساسانیان و فرار بازماندگان دوران یزدگرد، از تیسفون بوده که چندین کیلومتر ازاین استان  دور است چگونه در همان نزدیکی ها به کوه پناه نبرده وبه یزد روی آورده اند.

_ واژه ای "پیر" یادآور گام  فرجام (:آخر) پدیده رازوری (:عرفان) در آیین مهر بوده است. چنین نیایشگاه هایی به نام پیر در شهر های دیگر نیز یافت می شود. پیر ِ بی بی شهربانو در شهر ری و پیر ِ شالیار در کردستان که همانند آنهاست به ویژه اینکه همه در دامنه کوه و کنار چشمه آب برپا شده اند که یادآور زایندگی آناهیتا، ایزد بانوی پاک می باشند و به سوی خاور(:شرق) بناشده تا پیروان آیین مهر، پس از سپیده بامدادی وزایش ِمهر (:روشنایی خورشید) به نیایش بپردازند.

  _پیشینه (:قدمت) نیایشگاه و پیرهای زرتشتی در یزد با نگرش به دانش زمین شناسی، به هزاران سال پیش از دوران ساسانی بر می گردد  بنابراین ایت جایگاه ها از زمان ساسانی پدیدار نشده اند. بلکه چشمه هایی در دامن کوه وبا پیشینه چند هزار ساله اند.

_در هیچ نوشته از گاهداد(:تاریخ)نیامده که یزدگرد سوم به هنگام فرار از تیسفون دختر و فرزندانی جوان و توانا داشته باشد تا بتوانند از مرز باختری ایران تا میان کشور (استان یزد) را پیموده باشند.

_در نوشته ها آمده که یزد گرد سوم به هنگام جان باختن اندکی بیش از بیست سال داشته است. چگونه می تواند چند دختر بزرگ نیز از خود داشته باشد که هریک اسب سواری ماهر بوده تا اینهمه کوه ودشت را تا یزد پیموده باشند.

_باور دانش پسند این است که پیر ها، هریک نیایشگاه های مهر وناهید بوده اند. مهر وآناهیتا، پس از زرتشت نیز همچنان ارزشمند بوده، زیرا سرودهای سپند ِ «مهر یشت» و  «آبان یشت» همچنان در گنجینه اوستا به یادگار  مانده است.

_زرتشتیان هیچگاه برای جسد ِ درگذشتگان ومزار کسی، هرچند نام آور بوده باشد، جایگاهی سپند وباشکوه نساخته اند تا درآن نیایشگاه به راز ونیاز بپردازند.

 بدین روی پیرانگاه ها جایگاهی باارزش برای گرد هم آیی، نیایش، دیدار وآشنایی همگانی، دادودهش، رایزنی برای رسیدن به زندگی بهتر وداشتن شادمانی گروهی بوده که همچنان پایدار مانده است.
برگرفته از نسک یادگار دیرین
نگارش کورش نیکنام

واژه "پیر" به رازوران (:عارفان) در ایران باستان نیز می گفتند. پیر، نام نخستین مرتو(:انسان) کیومرث بوده است. واپسین گام در رازوری آیین مهر نیز "پیر" نامیده می شود.

 در سبزوار به پدر، «پیر - پی یر» و به مادر «مار» می گویند. کیومرث نخستین رهبر، پیشوا و مرتو بوده است. نامهایی مانند پیر سر، پسر و مش (نه مشی) اشاره به کیومرث است. مش و مشا، اندیشه اهورایی و مرتو (:انسان) مشایی اشاره به مرتوی خردمند و رازور (:عارف) در باور ایرانیان باستان بوده است.

ایران ویج جایگاه رازوری، حکمت (:فلسفه) از آغاز آفرینش بوده است.
در سبزوار جای های زیادی به نام پیر وجود دارد مانند: پیر استیر، پیر گردون، پیر حاجات و کوه پیر است.
نزدیک به سده چهارم ترسایی (:مسیحی) برخی از آتشکده ها و پرستش گاه  آناهیتا،  جای خود را به کلیساهای ترسایی داده اند.
بناهایی برگرفته از نام دختر همگی به آناهیتا وابسته بوده اند. اکنون نیز آناهیتا و ناهید نام دختران است. پل دختر در شمال خوزستان نیز پل آناهیتا است. دژ (:قلعه) ها و بناهای دختر که آثار آن به فراوانی در گوشه و کنار ایران پابرجاست یادگار پرستش آناهیتا است.

در سبزوار که جایگاه نخستین پرستش آناهیتا بوده بناهای فراوانی بدین نام برجای مانده است مانند: قلعه دختر در آریان، قلعه دختر بهمن آباد، مشکان، غار چهل دختران کمیز؛

 برگرفته با ویرایش از نسک
ایران ویج خاستگاه گرین ویج

نقل از کانال زرتشت و مزدیسنان

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر

جشن سپندارمزگان

#مردم ایران در تاریخ خود، کارنامه درخشانی را در زمینه ارج نهادن به جایگاه بلند زن از خود بر جای نهاده و امروز زنان ایرانی از اینروی بر خود م...