☆جایگاه جشن در فرهنگ باستانی ایران☆

 

جشن، از واژه اوستایی یَسنَه (Yasna) آمده که برگرفته از ریشه یَز (Yaz) در اوستا و یَج (Yaj) در سانسکریت است. و به چم (معنی) ستایش کردن است. 

بدین روی واژه جشن به چم ستایش، بزرگداشت نیکی ها و سزاوار ستایش است.

 واژگان دیگر مانند یِسنَه، یَشت، یَزَت، یَزَد، ایزَد، یَزدان … همه برگرفته از همین واژه اند.

نام شهر یزد نیز برگرفته از واژه یَزَت بوده که این شهر را سرزمین سپند، ستوده شده و شهر خدا نیز می دانستند.

زرتشتیان واژه جشن Jashn را برای آیین های بزرگداشت پدیده های نیک هستی به کار می برند. بیشتر این آیین ها با سرودن بخش هایی از اوستا که برای همان پدیده نیک بوده همراه است. این سرودها را جَشَن Jashan مى‌خوانند و آیین برپا شده را مراسم جَشََن خوانی مى‌ نامند.

مثال:

 جشن فروردینگان؛ برای فروهر درگذشتگان،

 جشن تیرگان؛ پاسداری از تشتر، نماد باران زایی،

جشن مهرگان، ستایش مهر وپیمان و دوستی، 

جشن آبانگان، درود وستایش آب پاک وبالنده(اناهیتا)

جشن آذرگان، نیایش و ارج گذاری به جایگاه آتش،

جشن بهمنگان، ستایش جایگاه نیک اندیشی

جشن اسفندگان، پاسداشت جایگاه زنان و مادران بوده است.

موبدان و باشندگان در هریک از این جشن ها سرودهایی از اوستا مانند فروردین یَشت، تشتر یشت، مهرنیایش، آبان یشت(آبزور) و آتش نیایش  را می سرایند.

 

 نیاکان ما در ایران باستان نیز برای اینکه غم و اندوه را از جان و روان خود بکاهند با چنین جشن هایی با ستایش و نیایش به درگاه اهورامزدا، با سخنرانی و راهنمایی دیگران به جایگاه نیک پدیده های هستی اشاره می کردند.

آشکار است که در برخی از جشن های ملی ایرانیان مانند جشن سده که آتش را در اختیار گرفته اند، همانند شادمانی در سرگذشت هوشنگ پیشدادی که در شاهنامه گزارش شده است.  اکنون نیز با ساز و دُهل به دست افشانی پایکوبی پیرامون آتش می پردازند.

واپسین جشن گذشته امسال، شهریورگان بود که پیش از ماه محرم در تقویم خورشیدی ایران جای گرفته بود به همین روی در فضای مجازی به فلسفه آن پرداخته شد تا به گزینه های این جشن بپردازیم و بگوییم:

شهریورگان یا آذر جشن درزمره جشن‌های دوازدگانه سالیانه ایران باستان بوده‌ و درشمار جشن‌های آتش است. که در روز شهریور از ماه شهریور برگزار می شود. شهریور در باور زرتشتیان، یکی از فروزه های امشاسپندان  شش‌گانه  وراه رازوری (عرفان)است.

واژه شهریور در گویش اوستایی خشَترَوَئیریَه ، در زبان پهلوی خشَترِوَر و در پارسی امروزی شهريوَر نام گرفته است.

 شهریور به چم شهریاری آرمانی است ، در جهان مینوی نماد پادشاهی آسمانی و ارجمند، جلوه خداوند، سمبل قدرت و شهریاری اهورامزدا بر جهان هستی است.

برگرفته از درگاه زرتشت و مزدیسنان