شب یلدا در فرهنگ ایرانی به‌نام شب چله معروف است و مربوط به زمانی است که ایرانیان مهر(نورخورشید، نماد پیمانداری) را ستایش می‌کردند و هر بامداد به نشان پیشباز از روشنایی خورشید نیایش می‌کردند و غروب آفتاب نیز با نیایش مهر به بدرقه می‌نشستند که نمونه این نیایش‌ها به زبان اوستایی به‌نام مهر یشت و کوتاه شده آن به‌نام مهر نیایش همچنان در ادبیات اوستایی موجود است.
آنان دریافته بودند که بزرگترین شب سال، پایان ماه آذر است و از فردای آن شب، روزها کمی درازتر خواهد شد بنابراین آن روز را هنگام زایش مهر و روشنایی نان نهادند.
این روز در فرهنگ دین زرتشت که پس از آیین مهر پرستی در ایران شکل گرفت به‌نام اورمزد از ماه دی نام گرفت که جشن دیگان است و به‌نام آفریدگار می‌باشد.
ایرانیان باستان درجشن شب چله گردهمایی داشتند و با خوردن آجیل و میوه شب را سپری می‌کردند تا شاهد زایش مهر باشند به‌ویژه میوه‌هایی به رنگ سرخ مانند: هندانه، انار و سیب سرخ، زیرا آسمان به هنگام سپیده‌دم و غروب خورشید به رنگ سرخ درخواهد آمد.
جشن شب چله ایرانی همراه با آیین مهر پرستی به اروپا رسید. آنگاه به میتراییسم تبدیل شد و رنگ و بویی تازه گرفت که زایش عیسا را نیز با خود هماهنگ ساخت و نام آن به یلدا تبدیل شد که یک واژه سُریانی است، تولد و میلاد نیز از آن گرفته شد.
همانندی‌های شب چله با جشن کریسمس:
بسیاری از آیین‌های جشن کریسمس فرنگی‌ها برگرفته از فرهنگ باستانی ایران کهن ماست.
کليسا به پیروی از زایش مهر در باور باستانی ایران، زادروز عيسا مسيح را در ۲۵دسامبر جشن می‌گيرد اما از نوشته‌های نَسک(:کتاب) انجیل چنین برمی‌آيد كه زایش عيسا مسيح در بهار یا پاییز بوده‌است.
واژه دسامبر به معنی ماه دهم است كه در سالنامه ترسایی(میلادی) ماه دهم دسامبر نیست وانگه با گاه‌شماری ایرانی هماهنگ است.
🗓سان‌دی(يكشنبه) كه روز مقدس مسيحیان است به معنی روز خورشيد و واژه دی در انگلیسی به معنی روز، از واژه دی به معنی آفریدگار در اوستا و از دی‌ماه گرفته شده‌است که هنگام سرزدن خورشید جوان است.
🌲درخت سروی كه برای کریسمس و عيسا تزیين می‌كنند همان سرو برافراشته آیین مهر ایرانی است كه شب چله با دو رشته زرین و نقره‌ای به نماد ماه و خورشيد تزیين می‌شده‌است.
🧦جوراب‌هايی كه پاپانوئل در آن ارمغانی می‌گزارد همان جوراب‌هايی است كه در شمال ایران بچه‌ها برای هديه گرفتن به درِ خانه‌ها می‌برند.
🏛دودكشی كه پاپانوئل از آن پایين می‌آيد همان روزنه‌ای است كه روستاهای كُردنشين و شمال كشور هنوز هم روی بام خانه‌ها دارند و شالی را از آن به پایین می‌فرستند تا به آن شال ببندید.
🥼جامه(:لباس) سرخ‌رنگ پاپانوئل رخت و لباس مهر ایرانی و سرخ رنگ است، سرخی آسمان به هنگام آمدن و رفتن خورشید و سورتمه آن گردونه مهر است.
🛀 غسل تعميد هم برگرفته از شست‌وشو در آیين مهر ایرانی است.
🩹كنده‌ای كه شب کریسمس در شومينه‌ها می‌گزارند و به آن yole log می‌گویند كنده‌ای بوده كه ایرانیان در شب چله می‌سوزاندند و همه دور آن گردآمده و شادی و پایکوبی می‌کردند.
بسیاری از اینگونه ویژگی‌ها برگرفته از باورهای شب چله باستانی ایران است.
کریسمسی كه هم اکنون با شکوه فراوان در اروپا و آمریکا جشن گرفته می‌شود و از نظر بازرگانی سود فراوانی را برای جهان غرب به ارمغان آورده‌است آیینی جز ماندگاری فرهنگ و باورهای کهن ایرانی نيست.
باید بیاندیشیم که بر ما ایرانیان چه گزشته است که از جشن‌ها و سنت‌های باستانی خود بیگانه شده‌ایم.
شایسته است تا بر شکوه باورهای نیک نیاکان ایرانی خود باور داشته باشیم.
شب چله پیروزی نور و روشنایی بر سیاهی و تاریکی خجسته باد.
پیشاپیش شب چله بر شما ایرانیان زرتشتی و شما دوستداران فرهنگ و آیین نیک نیاکان ایرانی خود، فرخنده باد.
به✍️موبد کورش نیکنام نویسنده و پژوهشگر آیین و فرهنگ ایران باستان.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر