نوروز در میان تاجیک ها

 تاجیک‌ها (ایرانی تباران خراسان بزرگ) نیز از دیرباز نوروز را جشن می‌گرفته‌اند، در واژه‌های سغدی باستان، واژه ی «نوسارد» به چشم می‌خورد، نرشخی و ابوریحان بیرونی به برگزاری جشن نوروز در بخارا اشاره کرده‌اند؛ از جمله اینکه در دهی از توابع بخارا بنام (ورخشه) بیست روز نخست سال نو را بازار برگزار می‌کنند و روز بیست و یکم را با نام «نوروز کشاورزان» جشن می‌گرفتند. در احیای مراسم ایرانی در این مناطق، شاهان سامانی نقش به سزایی داشتند، نرشخی روایتی از برگزاری چهارشنبه سوری در زمان منصور بن نوح سامانی می‌کند: «آنگاه امیر سدید به سرای بنشست. هنوز سال تمام نشده بود که شب سوری، چنان که عادت قدیم است، آتشی عظیم افروختند. پاره‌ی آتش بجست و سقف سرای درگرفت و دگر باره جمله‌ی سرای بسوخت و امیر سدید هم در شب به جوی مولیان رفت (نرشخی، ۱۳۵۱: ص ۳۷).

در زمان شوروی، به مصداق همه‌ی فرمانروایی‌های ایران ستیزانه، سر دشمنی با جشن نوروز داشتند. در شاهنامه هم به خوبی به چنین فرمانروایی‌های نابخردانه‌ای توجه شده و یکی از کارهای دشمنان ایران را: «کند با زمین صاف آتشکده… نه نوروز ماند، نه جشن سده» اعلام کرده است.

اورون کوهزاد يکی از دست اندرکاران روزنامه «معارف و مدنيت» وضع آن دوره را چنين به تصوير می‌کشد: …در آن زمان تشکيلاتی بود به نام کلوفليت رساله‌ای داشت که در آن معين شده بود، چه را گفتن ممکن است و چه را نه؟  کارمندان اين تشکيلات روزنامه‌ها را قبل از انتشار سطر به سطر خوانده  … بعد از امضای آنها روزنامه‌ها حق چاپ و انتشار می‌يافتند…،  مثلا يادآوری از جشن ممنوع شده‌ی نوروز، برای صدر نشينان حـزب ناراحت کننده بود. از اين رو هيچ روزنامه کلمه «نوروز» را چاپ نمی‌کرد، در بهترين حالت آن را به نام مستعار عيد بهار منتشر می‌کردند.

عبادت رحيموا، يکی از منشی‌های آن وقت کميته مرکزی در اين باره می‌گويد: «در يکی از پلنوم‌های کميته مرکزی مسأله مدنيت روستاها مورد بررسی قرار گرفت و قرار شد که نوروز به عنوان جشن عموم مردم برگزار شود. اما بعضی‌ها با اين امر مخالف بودند و می‌گفتند که اين جشن يک جشن مذهبی است و برگزاری آن ضروری نيست. آنها بر منشی دوم کميته مرکزی ايوان کـاوال فشار آوردند و جلو برگزاری نوروز را گرفتند.

حزب کمونيست انديشه و حرکتی را که از دايره‌های تفکر و عقيدتی آن بيرون بود، نمی‌پـذيرفت. نوروز آشکارترين نشانه‌ی ملی تاجيکان بود و می‌توانست بر خود شناسی ملی مردم تـأثير بگذارد. اما نوروز را مردم در خانه‌های خود جشن می‌گرفـتند. بعضی از رؤسای با جرئت، نوروز را يکجا با روز هشتم مـارس، روز جهانی زنان جشن می‌گرفتند (ایوب زاده، ۲۰۰۶: ص ۱۲۳).

خوشبختانه، امروز نوروز در تاجیکستان و فرارودان بسیار باشکوه و پرشور جشن گرفته می‌شود.

👈بنمایه:
نوروز پیوندگاه ایرانشهر-
بهروز پویا

نقل از درگاه سرای زرتشت