آیین شادمانی در نوروز باستانی

 ☘️جشن نوروز پر بار از فرزانش کهن ایرانی است🍀

جشن نوروز جمشیدی، روز اورمزد، روز نخست فروردین‌ماه، آغاز بهار در روی زمین بر پایه‌ی سنجیده‌ترین اندازه‌گیری اخترشناسی و گاه‌شماری در جهان، بزرگترین و باشکوه‌ترین جشن‌ کهن در همه‌ی ایران بزرگ است.
جشن نوروز از نخستین روز بهار همراه با شکوفه‌ی درختان و سرسبزی زاستار(:طبیعت Nature) و شادی آغاز می‌شود.
برابر با گفته‌ی باستان شناسان، در گذشته این جشن یک ماه به درازا می‌کشید اما امروزه تا جشن سیزده دنبال می‌شود.
جشن نوروز را بسیاری از بزرگان جهان باشکوه‌ترین جشن گیتی نامیده‌اند و بزرگترین جشن مردمی ایرانیان است که از روزگاران بسیار دور برای ما به یادگار مانده‌است و بنیاد میتُخت(استوره Myth) آن را به جمشید شاه پیشدادی پیوند می‌دهند، همچنان‌که این جشن تا امروز بنام جشن نوروز جمشیدی آوازه‌مند است.‌ گویند به زمان جمشید شاه سرما و توفان بزرگی ایرانویچ را فرا می‌گیرد و در پایان سال سوم، در آغاز بهار سرما و توفان به پایان می‌رسد و به شادی آن، جشن بزرگی برپا می‌کنند، که جشن نوروز می‌نامند.
داستان دیگری چنین میگوید:
جمشید شاه پس از یک زنجیره بهسازی‌های چپیره‌ای(:اجتماعى) بر تخت زرین نشست و فاصله میان دماوند تا بابل را در یک روز پیمود و آن روز، روز هرمزد از فروردین ماه بود. چون مردم این شگفتى را از وى بدیدند، جشن گرفتند و آن روز را نوروز خواندند.
جشن نوروز پر بار از فرزانش کهن ایرانی است و هنوز جای بسیار برای کاوش دارد و هرچه گفته شود کم است. اگر به گذشته باز گردیم و آیین‌های فراموش شده‌ای همچون پاپا نوروز(عمو نوروز)، عمو پیروز(حاجی فیروز)، پنجه یا بهیزک و... را نیز به آن بیافزاییم، خواهیم دید که جشن نوروز بسیار گسترده‌تر از آن چیزی است که امروز هست.
جشن نوروز با همه‌ی دشمنی‌هایی که در درازای زمان دیده و می‌بیند، هنوز استوار و پابرجا خود را به رخ جشن‌های جهان می‌کشد.

سبزه یا ششه:
ایرانیان باستان ۱۰روز مانده به جشن نوروز، به انگیزه‌ی فراوانی در سال نو، سه سینی سبزه از گندم و جو و ارزن به نماد
 هومت👈اندیشه نیک،
هوخت👈گفتار نیک
و هوورشت👈کردار نیک، می‌کاشتند.
رنگ سبز آنان، رنگ پاترمی(ملی) ایرانیان و کیش اشوزرتشت است که نماد امرداد امشاسپند بی‌مرگی و جاودانگی است و آن را مایه‌ی بالندگی فروَهر درگذشتگان می‌دانستند.
همچنین در گذشته ایرانیان باستان دانه‌‌های گندم، جو، برنج، لوبیا، میچوک(عدس)، ارزن، نخود، کنجد، باسمر(باقلا)، کاجیله، ذرت، و ماش به شماره‌ دوازده ماه را در ستون‌هایی از خشت خام برمی‌آوردند که بالیدن هر یک را به شگون نیک می‌گرفتند و بر آن بودند که آن دانه در سال نو مایه‌ی فزونی و باروری خواهد بود.

اندیشه و فرزانش خانه تکانی:
ایرانیان باستان و زرتشتیان امروز بر این باور هستند که فروَهر مردگان{ریشه‌ واژه‌ی فروردین} در این روز‌ها برای سرکشی بازماندگان خود به زمین فرود می‌آیند و اگر خانه را پاکیزه، آراسته و بستگانشان را شاد ببینند، شادمند می‌شوند و برای باز ماندگان خود نیایش می‌کنند وگرنه، اندوهگین و افسرده باز می‌گردند.
با خانه تکانی، کاشانه‌ی خود را برای برگزاری باشکوه‌تر جشن نوروز از بیرون و درون پاکیزه، آماده و آراسته می‌کنند. خانه تکانی همچنین نشان از فرزانش کهن ایرانی دارد که می‌گوید در پی آشفتگی، آراستگی و پاکیزگی می‌آید.
هفت سین:
یکی دیگر از آیین و پیک نوروزی سفره‌ی‌ هفت سین است که شمار آن از هفت امشاسپندان آیین اشوزرتشت سرچشمه می‌گیرد.
دکتر بهرام فره‌وشی در جهان فروری، ریشه‌ی واژه‌ی هفت سین را از چیدن "هفت سینی" بر خوان نوروزی می‌داند که به آن هفت سینی می‌گفتند و با گذشت زمان و افتادن "ی" پایانی آن بگونه هفت سین درآمده است. به گفته‌ی او هنوز هم در برخی از روستاهای ایران این سفره را، سفره‌ی‌ هفت سینی می‌گویند.
چیزهایی که روی سفره‌ی‌ هفت سین می‌چینند بدین شمارند:
خانواده‌هایی‌های زرتشتی سه قاب از #سبزه به نماد اندیشه نیک، گفتار نیک، کردار نیک بر خوان می‌نهنند تا موجب فراوانی در سال نو شود رنگ سبز آن رنگ ملی ایرانیان و نماد امرداد امشاسپند می‌باشد.
#سمنو که نماد خوبی برای زایش و باروری گیاهان توسط فروهرهاست و از جوانه‌های ناز رسیده گندم فراهم می‌شود.
#سنجد بو و شکوفه آن سرچشمه دلدادگی باروری و زایندگى و عشق است.
#سماغ چاشنی و محرک شادی در زندگی به‌شمار می‌روند.
#سیر و #سرکه برای گندزدایی و پاکیزگی می‌باشد.
آب و ماهی سرخ نماد خورداد امشاسپند به معنی سرزندگی و شادابی و تندرستی، رسایی است.
#سیب_سرخ نماد سپندارمزد امشاسپند، فروتنی و مهر و شیدایی است.

سکه هم نمادی از شهریور امشاسپند(نگهبان فلزات )به نیت درآمد و ثروت انتخاب شده است و شهریارى آرزو شده با کشور جاودانى و نیرومندی.
نسک(:کتاب) سپنت هم یکی از پایه اصلی خوان نوروزی به تناسب دین خود کتاب ورجاوندی را که قبول دارد بر سر سفره می‌گزارد و نماد اهورامزداست نسک سپتsaint نماد اهورامزدا بر پایه‌ی باور هر کسی.
آینه و آفرینگان(شمعدان) نماد اردیبهشت امشاسپند به معنی نور روشنایی و باید در بالای سفره جای بگیرد.
شیر و تخم‌مرغ نماد وهمن امشاسپند و اندیشه نیک و نوزایی به معنای نطفه و باوری و زایش است.
نان و پنیر و سبزی نقل شبرینی و آجیل همگی نمادی از داده‌های اهورایی می‌باشد.
اسپند و آویشن: نماد تندرستی و فرخندگی.
نارنج: نماد گوی زمین و گردی آن.
گلاب: نماد آب ریزان یا آب پاشان.
انار: نماد پارسایی و پاکی.
برگزاری جشن نوروز:
زرتشتیان و یا ایرانیان کهن د‌ر نخستین بامداد نوروز در کنار چهارچوب پایین در ورودی خانه اندکی آویشن می‌ریزند که نشان برپایی جشن در آن خانه است. زرتشتیان در نخستین روز سال نو به نیایشگاه مکان زندگی خود می‌روند تا سال نو را با همبستگی با یکدیگر و نیایش به درگاه اهورامزدا آغاز نمایند و سپس مانند هر ایرانی دیگر به دیدار بزرگان، خویشاوندان و آشنایان می‌روند.
و در پایان فردوسی درباره جشن نوروز چنین می‌گوید:
به جمشید بر، گوهر افشاندند
مر آن روز را روز نو خواندند
سر سال نو هرمز و فروردین
بر آسوده از رنج، تن دل، زکین
بزرگان به شادی بیاراستند
می و جام و رامشگران خواستند
چنین روز فرخ از آن روزگار
بمانده از آن خسروان یادگار.
ایدون باد،
✍️ منوچهر ارغوانی

نقل از درگاه ایرانیان زرتشتی